Podatek od czynności cywilnoprawnych – PCC

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to podatek odprowadzany od czynności uregulowanych w kodeksie cywilnym, czyli np. od umowy kupna-sprzedaży, pożyczki, zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności, darowizny, ustanowienie hipoteki i innych. Podatek należy zapłacić w ciągu 14 dni od zaistnienia obowiązku podatkowego. Płatnik (notariusz) z kolei PCC odprowadza do 7 dnia kolejnego miesiąca na konto właściwego urzędu skarbowego. Aktem prawnym, który zawiera regulacje podatku, jest ustawa z 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jakie czynności cywilnoprawne podlegają PCC?

Poniżej przedstawiono czynności cywilnoprawne, które podlegają opodatkowaniu oraz wyszczególniono, na kim spoczywa obowiązek podatkowy (zakres przedmiotowy i podmiotowy PCC):

• umowa sprzedaży – podatek ciąży na kupującym
• umowa zamiany rzeczy i praw majątkowych – na obu stronach
• umowa darowizny – na obdarowanym
• umowa pożyczki – na biorącym pożyczkę
• umowa dożywocia – na nabywcy własności nieruchomości
• umowa o zniesienie współwłasności lub o dział spadku (część dotycząca dopłat oraz spłat) – na osobie kupującej rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub współwłasności
• umowa o ustanowienie hipoteki – na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki
• umowa depozytu nieprawidłowego – na przechowawcy
• umowa spółki (akt założycielski) – na wspólnikach (spółka cywilna) lub na spółce (pozostałe rodzaje spółek)
• umowa odpłatnego użytkowania (też nieprawidłowego) – na użytkowniku
• umowa odpłatnej służebności – na nabywającym prawo służebności

Kto jest zwolniony z podatku od czynności cywilnoprawnych?

Według polskiego prawa od PCC zwolnione są:

1. obce państwa, ich przedstawiciele (np. ambasady, konsulaty), ich siły zbrojne (pod warunkiem wzajemności)
2. organizacje międzynarodowe (w tym ich przedstawiciele i działacze) funkcjonujące na zasadzie ogólnie przyjętych praw, umów, zasad, ustaw czy deklaracji międzynarodowych jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie są zameldowani na stałe w Polsce (pod warunkiem wzajemności)
3. organizacje pożytku publicznego (w tym wolontariaty)
4. organy samorządu terytorialnego
5. Skarb Państwa
6. osoby niepełnosprawne kupujące sprzęt przeznaczony do własnego użytku np.: przyrządy rehabilitacyjne, wózki inwalidzkie, motory, samochody, motorowery i inne.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Obowiązek podatkowy PCC powstaje w momencie:

1. zaistnienia czynności cywilnoprawnej
2. uprawomocnienia się orzeczenia sądu
3. doręczenia wyroku sądu polubownego
4. zawarcia ugody
5. podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki, która posiada osobowość prawną
6. zawarcia umowy o ustanowieniu hipoteki
7. złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki
8. gdy podatnik powoła się na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej przed organem podatkowym, organem kontroli skarbowej (jeśli nie złożył deklaracji PCC w ciągu 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności)

Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych

Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązują od 2007 r. Uzależnione są od rodzaju zawieranej umowy i mogą wynosić: 2%, 1%, 0,5%, 0,1%, 20% lub 19zł.

Stawka 2% podatku od czynności cywilnoprawnych obejmuje:

• umowy sprzedaży (określone w ustawie)
• umowy zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny (określone w ustawie)
• od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 5 ustawy

Obliczenie kwoty 2% ułatwi ci kalkulator PCC 2%. Sprawdź!

Stawka 1% podatku od czynności cywilnoprawnych obejmuje:

• umowy sprzedaży innych praw majątkowych niż te, których dotyczy 2% podatku
• umowy zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny nie wyszczególnione w liście umów objętych 2% opodatkowaniem
• od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 5 ustawy

Obliczenie kwoty 1% ułatwi ci kalkulator PCC 1%. Sprawdź!

Stawka 0,5% podatku od czynności cywilnoprawnych obejmuje:

• umowę spółki

Obliczenie kwoty 0,5% ułatwi ci kalkulator PCC 0,5%. Sprawdź!

Stawka 0,1% podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązuje od momentu:

• ustanowienia hipoteki zabezpieczającej istniejące wierzytelności – podatek pobierany jest od kwoty zabezpieczonej wierzytelności

Obliczenie kwoty 0,1% ułatwi ci kalkulator PCC 0,1%. Sprawdź!

Stawka 19zł podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązuje od momentu:

• ustanowienia hipoteki zabezpieczającej nieustaloną wierzytelność

Stawka 20% podatku od czynności cywilnoprawnych opłacana jest przez podatnika w przypadkach szczególnych tj.:

• gdy podatek od zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego (tudzież ich zmian) nie został zapłacony przez podatnika
• gdy podatnik nie udokumentował faktu otrzymania pieniędzy z pożyczki w żaden ze sposobów: przekazem pocztowym, na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową.

Obliczenie kwoty 20% ułatwi ci kalkulator PCC 20%. Sprawdź!

Kary za nieopłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych

Sankcje, jakim podlegają osoby niepłacące PCC, dzielą się na dwie kategorie. Pierwsza z nich dotyczy niewykazania należnego podatku. Druga – niewpłacenia podatku w terminie.

Niewykazanie należnego podatku podzielono na dwa przypadki:

• uchylanie się od opodatkowania, czyli niewykazanie organowi podatkowemu faktu zawarcia umowy cywilnoprawnej np. działanie w szarej strefie,
• oszustwo podatkowe, czyli zaniżanie podstawy opodatkowania w celu zapłacenia niższego podatku np. zatajenie części obrotu.

Kara za niewykazanie należnego podatku w obu przypadkach wygląda podobnie i uzależniona jest od wysokości zatajonej kwoty:

• zatajenie do 8000 zł (tzw. progu ustawowego), czyli wykroczenie skarbowe – sankcja w wysokości od 160 zł do 32 000 zł,
• zatajenie do 320 000 zł (tzw. mała wartość), czyli przestępstwo uprzywilejowane – kara od 533 zł do 15 000 000 zł,
• zatajenie powyżej 320 000 zł podatku to przestępstwo podatkowe – grozi za nie od 5 dni do 5 lat pozbawienia wolności lub grzywna, tudzież obie kary jednocześnie.

Niewpłacenie podatku w terminie nie jest usankcjonowane tak jak niewykazanie należnego podatku. Za wykroczenie tego typu podatnik musi zapłacić grzywnę w wysokości od 160 zł do 32 000 zł. Co ważne, za pierwszym razem nie grozi mu żadna kara, gdyż pojawia się ona jedynie w momencie „uporczywości” niewpłacania należnego podatku. W ustawie nie opisano jednak, czym jest wspomniana „uporczywość”. Dlatego też wspomniany przepis może być różnie interpretowany.